Als tweeling treft hen het lot deel te zijn van de groep tweeling-en drielingen en andere ‘”afwijkende” kinderen op wie Josef Mengele zijn genetische experimenten uitvoerde. Deze ‘arts’ had een morbide fascinatie voor tweelingen en probeerde via vreselijke experimenten die niet zelden de dood tot gevolg hadden, allerlei zaken over het verschijnsel tweeling te ontdekken.
In hun gewone leven was Pearl (de “oudste”, met tien minuten verschil) de woordvoerster van de twee en degene die hun zaakjes regelde. Nu in het kamp is Stasha degene die dat het beste kan. Om niet gek te worden in deze onmenselijke wereld, verdelen ze de thema’s waar een ieder over moet waken. Pearl zal zich bezig houden met somberheid, het goede en het verleden en haar zus met het vermaak, het slechte en de toekomst.
Al snel wordt hen duidelijk dat ze in een hel zijn beland. Als ze “vrij” zijn en niet te ziek, is hun favoriete spel om met de ruggen tegen elkaar aan te zitten. Dit speelden ze ook thuis, met papier en potlood. Nu tekenen ze met een stokje in het grijsachtige zand beelden van hun jeugd, zoals de piano waar hun vader opspeelde en de klaprozen die hun moeder schilderde. Zonder met elkaar te praten, blijken ze vaak hetzelfde te tekenen en dat is voor hen het leuke van het spel. Ook is het een manier om aan hun situatie te ontsnappen. Om hen heen bevinden zich de lange rijen van barakken, omgeven door prikkeldraad en hangt de penetrante geur van de gaskamers die dag en nacht functioneren. In de verte is een wit gebouw zichtbaar, het zo gevreesde “laboratorium” van de ‘Engel van de Dood’ waar ze regelmatig naar toe moeten. Daar achter is nog net een rijtje dennenbomen zichtbaar dat hen doet denken aan hun vroegere leven dat steeds verder weg raakt.
Zonder dat ze het van elkaar weten, hebben ze ieder een plan om aan de hel te ontsnappen. Pearl door echt fysiek te vluchten en Stasha door haar belevenissen om te zetten in een obsessieve belangstelling voor het menselijke lichaam. Daar wil ze ooit eens haar voordeel mee doen om wraak te nemen op hun mishandelaar. Ook haar zus koestert die hoop.
Het boek volgt de tweeling tot na de bevrijding van het kamp door de Russen. Een kleine groep van 30 kinderen onderneemt de terugweg naar de ‘gewone’ wereld, te voet door bossen, weilanden en vernielde steden. Vanuit de hel komen ze terecht in de chaos waarin ze verminkte en getraumatiseerde mensen tegenkomen. Maar er is een wending in het boek, gebaseerd op een echt verhaal, dat enige hoop geeft.
Het boek raakte mij enorm. Ik las het met ingehouden adem tot het moment dat het kamp wordt bevrijd. Maar ook dan zijn de gevaren nog niet voorbij. De schrijfster, zelf Pools en Joods, die in Californie woont, weet de gruwelijkheden zo goed onder woorden te brengen dat je ze als lezer helemaal verplaatst in de kinderen. Dit toont aan hoe de oorlogsdaden nog voortleven in de volgende generaties, want zij zal ongetwijfeld putten uit de ervaringen van haar voorouders. Je kunt het boek dan ook beschouwen als een pleidooi om de vrijheid te omarmen en te waarderen.
Wij, die in een vrije wereld zijn opgegroeid, moeten niet vergeten hoe belangrijk vrijheid is en hoe die niet vanzelfsprekend was voor onze ouders en voorouders. Velen hebben het onbeschrijfelijke moeten doorstaan om deze vrijheid te veroveren. En dat zullen we aan onze kinderen (en kleinkinderen) moeten vertellen zodat we aan de toekomstige generaties doorgeven hoe belangrijk vrijheid is. Zelden heb ik zo’n aangrijpend boek over de 2e WO gelezen. Het heeft me dagen en nachten beziggehouden.
BOEK: MISCHLING
AUTEUR: AFFINITY KONAR
JAAR: 2016
TITEL IN HET SPAANS: LA OTRA MITAD DE MÍ
