Marieke: ‘Mijn dochters, een eeneiige tweeling van net 7 jaar, hebben een haat /liefde verhouding. Ze gunnen elkaar niets. Ze kibbelen voortdurend, willen elkaar altijd overtreffen en gedragen zich als aartsvijanden. Ze kunnen heel kort even leuk spelen, maar al snel beginnen dan weer de ruzies. Ze zitten in aparte klassen. Hun gedrag beïnvloedt echt ons gezinsleven, de sfeer is veelal gespannen en iedereen is snel geïrriteerd. We hebben hulp ingeschakeld en de kinderen zijn door een psycholoog geobserveerd. Deze diagnosticeerde kenmerken van ADHD.
Ik zou graag willen begrijpen waarom ze elkaar niets gunnen. Speelt er iets tussen hen, als tweeling, dat wij niet zien? En ook zou ik graag tips willen over wat we verder kunnen doen zodat ons dagelijkse leven gezelliger wordt. Als we met ze naar buiten gaan, excursies ed., gaat het wel goed. Ook op school en in andere situaties gedragen ze zich goed. Maar thuis gaan de remmen los. Alleen tv kijken en op de Ipad spelen creëert rust in huis. En rollenspelen vinden ze leuk, vooral als ik mee doe. Dat spel gaat goed. We hebben hen aparte kamers gegeven. Vaak, als ze ‘s morgens hun bed uitkomen, beginnen de ruzies al. Ze hebben allebei een enorm stemgeluid. Hun geschreeuw gaat ons door merg en been’.
WAT TE DOEN IN DEZE SITUATIE?
Het karakter van de meisjes speelt ongetwijfeld een grote rol speelt bij hun haat/liefde relatie. Ze lijken op elkaar, beiden met een lage frustratie-tolerantie, korte spanningsboog, snel boos, ongeduldig en druk. Daarin beïnvloeden en versterken ze elkaar ook waardoor hun heftige reacties nog feller worden (TES syndroom, het Tweeling Escalatie Syndroom). Het is bekend dat kinderen met ADHD sowieso meer moeite hebben met sociale relaties en sneller ruzies maken met andere kinderen, vaak tot hun eigen verdriet. Deze twee gegevens, kenmerken van ADHD in combinatie met het eeneiige tweelingschap, maakt de situatie moeilijk, zowel voor ouders als voor henzelf. Ze zitten elkaar voortdurend op de huid. In elkaars afwezigheid (‘met één kind is het een ander verhaal’), gedragen ze zich goed. Dit maakt veel duidelijk.
Een aantal tips voor het dagelijkse leven van dit gezin:
•tEén op één contact met de meisjes plannen, als vast onderdeel van de week. Tot nog toe is die er nauwelijks. Bijvoorbeeld de ene week mag één mee met het boodschappen doen met mama. Ook de vader doet elke week een aparte activiteit met een van de twee. Mocht er ruimte zijn voor nog een individuele bezigheid, dan is dit aan te bevelen. Aandacht van de ouders op individuele basis zal hen beiden goed doen en zeer waarschijnlijk het aantal ruzies helpen verminderen.
•tZoveel mogelijk de tijd structureren, waarbij rekening gehouden wordt met hun ‘korte lontjes’. Dus: korte tijd samenspelen, dan moment tv of Ipad; naar buiten en daarna rollenspel, etc. Elk weekend een excursie is nodig om op een goede manier de vrije dagen door te komen. De activiteiten die wel goed gaan, zoals rollenspelen, zwemmen uitbuiten.
•tVaste routines en duidelijke regels in huis. Regels geeft een druk en impulsief kind rust en vastigheid.
•tHet systeem ‘een dag voor ieder’ gebruiken. Dat betekent dat op drie dagen van de week de één mag beslissen over al die dingen waar ze dagelijks over strijden (wie kiest het leesboek uit, wie heeft de afstandbediening) en de andere drie dagen beslist de ander. Zondag is de dag van de ouders, dan bepalen die wat er gebeurt.
•tSpeelafspraken regelen op die manier dat er regelmatig één kind alleen thuis is. Het gaat dus om individuele speelafspraken, dus niet samen naar een vriendje.
•tWerken aan de emotie-regulering. Het schreeuwen is een teken dat beiden overspoeld worden door hun emoties. Het is belangrijk dat ze hun emoties leren kennen (eerste stap) en leren om deze in woorden om te zetten (tweede stap). Dit vergt van ouders dat ze elke keer, als er emoties opkomen, deze verwoorden: ‘ik zie dat je boos, teleurgesteld…… bent’. Dit geeft de meisjes het gevoel dat ze begrepen en gezien worden. Emoties in woorden omzetten kalmeert. Ook het voorlezen van boekjes waarin het gaat om emoties, is raadzaam. Het boek ‘How to talk to kids’ van Adele Faber en Elaine Maslish’ (Nederlandstalig) legt ouders heel goed uit hoe deze manier van omgaan met kinderen in zijn werk gaat.
•tBeloningssysteeem invoeren. Het gaat op dit moment vooral om twee items: minder schreeuwen en minder ruziën. Eerst een thema aanpakken, bv het schreeuwen. Op een kalender worden de dagen gemarkeerd met een zon op als het goed gaat (minder dan x keren geschreeuwd, of: een aantal keren zich ingehouden). Uiteraard zelf niet schreeuwen bij moeilijke situaties, want dat verergert hun gedrag; weglopen is beter in dit geval. Bij een aantal zonnetjes per week, bijvoorbeeld drie of vier, krijgt het kind dat dat haalt, iets kleins of mag iets speciaals (langer opblijven).
Het feit dat ze zich buitenshuis weten te gedragen, is een goed teken. Het wil zeggen dat ze wel controle kunnen uitoefenen op hun gedrag. Dat thuis de remmen losgaan, is normaal; daar voelen ze zich vertrouwd en reageren ze de spanning af die ze op school opdoen. Maar het betekent ook dat ze mettertijd steeds beter zullen leren om zich in te houden en hun impulsiviteit zullen leren beheersen. Daardoor zal hun relatie verbeteren. Nu hebben ze vaak geen ruimte voor de ander. Het leven voor een ieder op zich is al complex genoeg. Daarom is het op dit moment heel belangrijk dat ze niet voortdurend bij elkaar zijn. Ook moeten de ouders het idee van een tweeling die harmonieus en liefdevol samen speelt, bijstellen.
Dat idee, door Joan Friedman de ‘twin mystique’ genaamd, is trouwens een product van de maatschappij die een tweeling als een liefdevolle eenheid ziet. De realiteit is voor veel tweelingouders anders.
Coks Feenstra
Ontwikkelingspsychologe, gespecialiseerd in meerlingen
